41. Jon Fosse "Drugie imię. Septologia 1-2"
Co im odwaliło w tej Akademii, żeby dać Fossemu Nobla? Zawsze jakaś szmira, a tu proza pełna, dojrzała i chłodna. Jak starość, którą przeżywają bohaterowie wśród norweskich fiordów. Proza zrobiona ze wspomnień i obrazów, ze sztuki jako ostatniej szansy przeciwstawienia się marności ludzkiego życia. Bolesna jest ta dojrzałość narratora, który u zmierzchu pogodził się z okrucieństwem świata i życia. Ale "Septologia" to także proza przetykana modlitwą - Kohelet, który w ciemności i cierpieniu dostrzega blask. Nadzieja. 10/10 Ostatnia lektura 2023 - najważniejsza.
41. Olga Rembielińska "Klaster"
Poezja Rave'u. Poezja clubbingu.
40. Sinisa Galvasevic "Opowiadania z Vukovaru"
Tekst jak literacki testament. Krótki, wręcz epigramatyczny, bo kiedy można było pisać w oblężonym Vukovarze. Trzy miesiące - od sierpnia do listopada 91 roku - podczas których miasto to zostało całkowicie zniszczone. Po zdobyciu Vukovaru setki obrońców miasta zostało zabitych przez siły serbskie. Z tej krótkiej książki mówi do nas duch, mówią do nas odnalezione kości autora. Mówią o rzeczach najważniejszych - o miłosci, o czasie, o życiu, o mieście. Tekst-testament dla tych, którzy pozostaną. Wysłany faksem z oblężonego miasta. Krótki, bo nie było czasu. Błyski nadziei dla tych, którzy pozostaną. Żeby nie zapomnieli o tym, co najważniejsze. Nigdy.
39. Tina Oziewicz "Co robią uczucia?"
Dla dzieci. Czasem warto.
38. Grzegorz Kopiec "Plon"
Lubliniec jako miasteczko pełne mrocznych tajemnic, schiz i śmierci . Naprawdę strach się bać tego miasteczka w wydaniu Grzegorza Kopca :) Mroczny psychiatryk kryje wiele krwawych tajemnic i nikt nie jest tutaj do końca normalny.
37. Walerian Borowczyk "Co myślę patrząc na rozebraną Polkę?"
Album i komentarze autora przyjąłem raczej bez emocji, w przeciwieństwie do jego filmów. erotyki tam niewiele.
Jak dla mnie scenki z życia reportera wojennego zbyt dosłowne. Ha!art przyzwyczaił mnie do swoistej poetyckości - nawet reportaży, specyficznej, konceptualnej formy, gry z gatunkiem reportażu wojennego. Tu jest tej gry, w porównaniu do moich oczekiwań, za mało. Zaskoczenie na minus, ale tradycjonalistom powinno się spodobać.
35. Rafał Cuprjak "manifesty"
Książka przyjaciela. Wiersze?
34. "sajlent disko" - Sławomir Domański
Krew, pot i łzy. Wszystko moje.
33. Kacper Wodiczko "Piękny dzień na demokrację"
Proza filozoficzna napisana z niezwykłą erudycją. Dyskusja i głosowanie - czy Bóg istnieje? Intelektualne pojedynki, które przypominały mi film "Malmkrog" Cristiana Puiu. W lekturze "droga przez mękę" dla ignoranta. Wymaga wiedzy i skupienia, żeby zrozumieć ten żart.
32. Mariusz Sepioło - "Narodowcy"
W czarnych mundurach i garniturach
Subkultury wymarły. Idee stały się ścieżką kariery. Dziś nikt nie chce być outsiderem. Outsider jest passe. Może jeszcze kibole trzymają się mocno, chociaż coraz częściej słyszy się o powiązaniach ze światem przestępczym wcale nie w znaczeniu chuligańskim. Młodzi ludzie chcą się szybko na coś załapać, mieć oparcie w silnej grupie. I o tym jest ta książka - o drodze, jaką radykałowie pokonali od społecznego marginesu do mainstreamu. W
skonfliktowanym świecie radykalizm staje się szansą. Sepioło mówi jednak o tożsamości, o nacjonalistycznych korzeniach tego nurtu i że jest się czego bać w świecie, gdzie króluje MY. Idee, nawet te najbardziej skrajne, stają się usprawiedliwieniem dla społecznego egoizmu. Tam, gdzie mamy zwalczające się obozy zamiast dobra współnego, robi się miejsce na autorytaryzm. O tym jest ta książka, książka bardzo serio.
Wrzesień
31. Przemysław Wojcieszek " Berlin Heroin"
Transpłciowa detektywka na tropie zbrodni, narkotyków i niebezpiecznej sekty. W kieszeniach dzwonią małpki z żubrówką. Mało? To jeszcze mroczny Berlin z jego ciemnymi zaułkami. Mało? To jeszcze świat kaset z muzyką rockową lat dziewięćdziesiątych. Mało? Poetyckie strumienie świadomości zamiast klarownego, sensacyjnego plotu. Mało? Jest także czeska gospoda. Wszystko to, za co kocham Przemka Wojcieszka.
30. Adam Kaczanowski "Ze Słowackiego"
Książka Kaczanowskiego jest typowym-nietypowym-atypowym wytworem Ha!artu - proza ale poezja/eksperyment ale klasyczny. Po pierwsze zapis z grupy lokatorów na Messengerze, którzy trwożą się o bezpieczeństwo na swoim osiedlu. Samo życie - słudzy i panowie, programowy brak równości, walka klas, która przybiera apokaliptyczne rozmiary. W pewnym momencie, konkretnie w drugim rozdziale, realistyczny zapis zdarzeń przechodzi w sferę fikcji - bohaterowie dialogów z czatu pojawiają się w scenariuszu adaptacji "Lekarza wiejskiego", bardzo dziwnego opowiadania Franza Kafki, które przpomina operetkę i horror jednocześnie. Autor staje się złym demiurgiem, władcą marionetek, manipulującym ludźmi kręcącymi się po osiedlu, prowadzącym ich drogi ku tragicznemu konfliktowi. Autor/Artysta staje się perfidnym twórcą buntu, zblazowanym intelektualistą głodnym rewolucji. W tym wymiarze "Ze Słowackiego" staje się opowieścią o rewolcie właśnie, o wyrywaniu zębom krat, o uruchamianiu kół historii. "Ze Słowackiego" to powieść/nowela przestroga, że żadnego końca historii nie ma i nie było, a nad realnością góruje wizja chorego umysłu stwórcy. Jak z psychiatryka Kordiana, ze Słowackiego, który spotyka w swoim więzieniu Franza Kafkę. Wyzwolenia jednak nie będzie, ale będzie kolejna rozróba. Bardzo to wszystko smutne. 7/10
29. Małgorzata Lebda "Łakome"
Tu chodzi o sposób, żeby wejść w paradoksalne emocje, tu chodzi, żeby znaleźć sposób na opowiedzenie o łakomstwie tego świata - jeść i być zjadanym. Zjadamy życie, świat, czas, pokarm, które nas zjadają. Istota świata oparta na pożeraniu siebie nawzajem. Szczęście i przerażenie jako awers i rewers wszelkiej egzystencji. Niedająca się pogodzić biologiczna dychotomia życia i śmierci, jedzenia i bycia jedzonym, nigdy nie została tak przejmująco. opisana. A czytałem długo. smakowałem. Nie chciałem się poddać łakomstwu.
28. Tu byli, tak stali - Gabriel Krauze
Językowy wulkan z ciemnych, londyńskich zaułków. Chłopak z rodziny polskich emigrantów przez 400 stron opowiada historie, że trzeba być twardym a nie miętkim. To nie jest kariera gangstera od zera do milionera, tu nic się w życiu bohatera za bardzo nie zmienia - violence, sex and drugs czynne całą dobę. I z drugiej strony zdolna bestia, co lubi czytać Nietzschego i Conrada, że nawet chłopak z marginesu, jeśli pochodzi z Polski, to na brytyjskie realia zawsze będzie wybitny. No tak, ale najważniejsze są te wszystkie rozboje i kradzieże. Bez nich byłby nikim. W istocie jest to bardzo smutna książka o kulcie przemocy i egoizmu. Język robi swoje, tłumaczenie miażdży, przynosząc bardzo pesymistyczne wnioski, że w naturalnym środowisku liczy się walka o przetrwanie a nie dobro.
27. Barbara Hrinova - Jednorożce
O książce Barbary
Barbora Hrínová jak zwykle tylko kilka zdań. Ten zbiór niewątpliwie zasługuje na głębszą analizę każdego z opowiadań osobno niż tylko na tę ogólną garść refleksji. Jednorożce
Jednorożce, misfity, wszelakie odmieńce sięgajcie po tę prozę Słowaczki, Barbary Hrinovej.
A że wszyscy jesteśmy odmieńcami, dlatego te opowiadania są dla każdego! Nie chodzi tutaj o gloryfikowanie jakiegoś konkretnego misfityzmu, ale o szukanie wspólnego mianownika dla misfitów maści
wszelakiej.
Ile razy czujecie się poza? Niezrozumiani? Pominięci?
Naturalnym odruchem w takich sytuacjach jest dopasowywanie, amputacja tego, co skaża nasz idealny wizerunek społeczny. Być w grupie, być w stadzie, być akceptowanym zawsze i przez wszystkich. Zobaczcie, nadaję się, nadaję się do waszej grupy, nadaję się do waszej wizji społeczeństwa. Nasza codzienna rewolucja kulturalna w europejskim wydaniu.
Hrinova jednak nie pisze o samotności i wyobcowaniu. Jej opowiadania są o uniwersalnym doświadczeniu wykluczenia, a dziwne staje się to, co doskonałe. Wielkie idee, narzucone wzorce i wartości, cała sztuczność konwencji i konwenansu staje się w świecie „jednorożców” patologiczna i wyuzdana.
„Jednorożce” nie szukają formy, szukają za to wspólnego mianownika dla tego, co osobne – szukają go w głębokim doświadczeniu codzienności. To splecenie zwyczajnego dnia i magicznej odmienności ludzkich egzystencji czyni z tej prozy wyjątkową jakość literacką – literaturę empatyczną, wyciszającą zgiełk i gwałt ideowych sporów.
Właśnie dlatego uważam, że nie da się tej książki zawłaszczyć dla jakiejś frakcji odmieńców w imię udawanej tolerancji, pojmowanej w jedyny właściwy sposób, gdyż każdy faszyzm jest wybrukowany dobrymi chęciami. „Jednorożce” idą zatem pod prąd „cancel culture”, która przecież nie istnieje. A misfityzm jest wspólnym mianownikiem naszej indywidualnej wolności.
26. Oczyszczenie - Sofi Oksanen
Oczyszczenie. Sofi Oksanen tworzy obraz estońskich kobiet na tle brutalnej historii tego kraju. Warstwy czasowe mieszają się od lat 40-tych do 90-tych XX wieku, by dać obraz akuszerek i zarazem ofiar systemowej męskiej przemocy. Kobiety jako cienie w drodze ku zemście. "Za głód, za krew, Za lata łez,Już zemsty nadszedł czas" jak w Marszu Gwardii Ludowej. Hodowanie siebie jako spadkobierczyni zemsty u Oksanen nie daje nadziei ani oczyszczenia. Mnie nie dało. Właściwie powieść
o daremności wyrównania krzywd. 7/10
25. Sprawa Mersaulta - Kamel Daoud
Spojrzeć na Obcego Camusa oczami Araba - nadać imiona bezimiennym. Perfekcyjna forma narracji pierwszoosobowej. Wnikliwa proza psychologiczna. 8/10
24. Philip K. Dick "Boża inwazja"
Wchodzę w świat Dicka dla metafizyki i dla tej wizji, bo nie potrafię znaleźć innego określenia dla tego typu wyobraźni. "Boża inwazja" to nie jest świat wymyślony, to świat ujrzany. Wyjście poza okowy czasu i przestrzeni, poza więzienie rozumu w zrodzoną w wyobraźni wizję - oto główny temat Dicka. Przerażające jest to zło, w którym wedle Dicka tkwimy , nie mając o tym pojęcia i łudząc się , że los leży w naszych rękach. Ale jest Nadzieja i ona jest właśnie w "Bożej inwazji" obecna najmocniej. Nadzieja, że to wszystko ma jakiś głębszy sens, sens , który daje ulgę.
23. Lęk i odraza w Las Vegas - Hunter S. Thompson
Wakajkowy trip ze schyłku kontrkultury. Chyba się zestarzałem. Nie poczułem ani lęku, ani odrazy. Poczułem zmęczenie bohaterów substancjami psychoaktywnymi. Raczej żal i ból niż uśmiech.
22. Ślicznota doktora Josefa - Zyta Rudzka
Czeka na nas obóz
W „Ślicznotce Doktora Josefa” szokujące najbardziej jest zestawienie rzeczywistości „Domu Niespokojnej Starości” z obozowym doświadczeniem lokatorów, przechylających się na drugą stronę. Zyta Rudzka stawia tutaj pytanie o sens słowa „wolność” oraz pokazuje perspektywę biologicznego zniewolenia starością. Obóz koncentracyjny i faza terminalna, biologiczny wyrok, o którym zapominamy w normalnym świecie, stają się egzystencjalnym doświadczeniem każdego człowieka. To wolność „normalnego” świata staje się tutaj ułudą. Dojmujące jest w tej powieści, utkanej z prostych zdań, pokazanie niechcianego heroizmu starości, który każe być za wszelką cenę ludziom niepotrzebnym, niechcianym przez zdrowe społeczeństwo – analogia starości i holokaustu jest tutaj porażająca.
21. Adrianna Alaksnin - Na coś trzeba umrzeć
Na coś trzeba umrzeć, ale nie trzeba umierać, cierpieć, chorować młodo. To trochę wstyd. Trochę twoja wina. Co jadłaś, co piłaś, jak się prowadziłaś? Teraz wszystkim jest przez ciebie smutno, a to przecież twoja wina. Taki czarny humor prosto z żyćka.
20. American Psycho - Bret Ellis
Życie amerykańskiego psychopaty składa się: z luksusowych posiłków i drinków, intensywnych imprez w nocnych klubach, luksusowych spotkań biznesowych, luksusowego sprzętu hi-fi, luksusowych kobiet i z pogardy, która zmienia się w ekstremalną przemoc. W tej książce wszystko to jest opisane ze szczegółami, dlatego trochę się ciągnie ten brak tajemnicy.
19. Kazimierz Sowa "Niewierni/wierni"
„Czarne owce” są nam potrzebne. Refleksje po spotkaniu wokół książki „Niewierni/Wierni” Kazimierza Sowy.
Spotkanie, które odbyło się w częstochowskim Muzeum Haliny Poświatowskiej 15. czerwca wokół książki „Niewierni Wierni. Rozmowy o prawdziwym Kościele”, było kameralne i sympatyczne, chociaż tematy poruszane w wywiadach Kazimierza Sowy wcale do lekkich i przyjemnych nie należały. To wielka sztuka, żeby o kontrowersjach mówić w sposób delikatny i „nie nakręcać” niepotrzebnych emocji – Ksiądz Kazimierz Sowa niewątpliwie posiada ten niezwykły dar spokoju i pogody ducha. Całość poprowadził znany śląski dziennikarz, Marek Twaróg – wieloletni redaktor naczelny „Dziennika Zachodniego” a obecnie redaktor naczelny „Presserwisu”. Wśród zgromadzonych nie dostrzegłem osób duchownych, co zastanowiło mnie o tyle, że spotkanie dotyczyło kondycji współczesnego Kościoła w Polsce.
Urodziłem się w Gnaszynie. W 71. była to wioska pod Częstochową. Dopiero po „gierkowskiej” reformie 1975 roku ta peryferyjna dzielnica stała się częścią Częstochowy. Z okna mojego domu całkiem dobrze widać jasnogórską wieżę. W czasie pandemii chodziłem modlić się na pobliskie hałdy – widok na Jasną Górę jest stamtąd całkiem dobry. Wiosna 2020 była przepiękna. Wielki Tydzień przeżywałem spacerując po gnaszyńskich łąkach i słuchając mszy z częstochowskiego sanktuarium. Często słuchałem wtedy także ojca Kramera z Opola i biskupa Rysia z Łodzi. Czułem się jak „czarna owca” Kościoła na gnaszyńskich pastwiskach i było mi z tym dobrze. Od dawna nie czułem takich „metafizycznych ciar” jak wtedy.
Kim jest czarna owca z okładki najnowszej książki Kazimierza Sowy? Fragment obrazu Borysa Fiodorowicza „Keep out” sam w sobie jest wielce wymowny – artysta w swoich dziełach miesza sacrum i profanum, zastanawia się nad dzisiejszym funkcjonowaniem religii nie tylko „od święta”. Matka Boska z tęczową flagą, Chrystus w dresie, Maryja w maseczce – tradycjonalistów te motywy mogą oburzać, ale rzeczywistość nie stoi w miejscu, czas płynie a świat dookoła nas się zmienia. Czy Kościół ma pozostać do „końca świata” enklawą tradycyjnego myślenia?
Ksiądz Kazimierz Sowa dla wielu jest taką „czarną owcą”. Niektórzy mówią o nim „Rydzyk dla lemingów”, jak bumerang powracają też słynne nagrania z restauracji „Sowa i przyjaciele”, gdzie autor książki „Niewierni Wierni” został podsłuchany w prywatnych rozmowach o polityce ze znanymi postaciami z obozu PO. Sama książka jest zapisem szesnastu rozmów ze znanymi ludźmi – naukowcami, publicystami, politykami, zajmującymi się tematem współczesnego Kościoła w Polsce. Są wśród nich między innymi: Tomasz Terlikowski, Justyna i Paweł Kowalowie, Zbigniew Mikołejko czy Szymon Hołownia. W swoich rozmowach Ksiądz Sowa porusza tematy, które do dziś są „kościelnymi tabu” – LGBT w Kościele, Kościół a pieniądze, rola kobiet, pedofilia, uchodźcy i wiele innych. Ale motywem przewodnim „Niewiernych Wiernych” jest polityczna zmiana , która dokonała się w 2015 roku i wpływ, jaki wywarła ona na polski Kościół.
Wierzący często uciekają od zgiełku czasów, od nowoczesności do kościoła. Kościół często jest dla nas schronieniem, ostoją, miejscem, gdzie możemy się zatrzymać albo nawet zrobić krok wstecz, by dostrzec to, co opiera się cywilizacyjnemu pędowi; by wyjść poza czas i przestrzeń, w której żyjemy; by szukać tego, co jedyne i niezmienne. Ale czy oznacza to, że mamy porzucić świat, w którym żyjemy? Czy mamy nie dostrzegać palących problemów rzeczywistości? Być do końca „odklejeni” i „niekompatybilni”, używając przestarzałego już nieco określenia, z tym, co dookoła?
„Czarne owce” Kościoła nie chcą być takie. „Czarne owce” chcą żyć tu i teraz, chcą zrozumieć Ewangelię w kontekście zmian cywilizacyjnych i kulturowych, które czasem są trudne do zaakceptowania. Zawsze było mi blisko do „czarnych owiec”Kościoła, do tych, którzy próbowali wyjść z kolein rytuału i spojrzeć prawdzie w oczy. A „prawda nas wyzwoli” i nie da się jej zakryć splendorem i blichtrem, poczuciem wielkości, wynikającej z bycia spadkobiercami pontyfikatu Jana Pawła II. Ksiądz Józef Tischner, czeski duchowny Tomáš Halík, ksiądz Jan Kaczkowski, ksiądz Kazimierz Sowa – duchowni ci odbiegają od tego, co moglibyśmy określić mianem kościelnego main streamu, ponieważ nie bali się poruszać trudnych tematów, nie bali się trudnej prawdy o Kościele.
Książka Księdza Sowy jest ważną diagnozą stanu współczesnego Kościoła, diagnozą, której wielu nie chce usłyszeć, dlatego tworzy się wokół tej postaci i jego książek aurę zgorszenia, która nie ma nic wspólnego ze stanem faktycznym. Prawdziwe zgorszenie jest gdzie indziej – w faktach, które bolą i oddalają „niewiernych wiernych”, te wszystkie „czarne owce” z okładki, od Kościoła.
Czarna owca spaceruje po gnaszyńskich łąkach, odmawiając różaniec. Czarna owca idzie w niedzielę na dziewiątą do Kościoła i przekazuje znak pokoju sąsiadom, którzy odwracają głowę. Czarna owca macha radośnie, widząc nadchodzących, rozśpiewanych pielgrzymów. Czarna owca idzie na Jasną Górę, stoi w tłumie pod szczytem, gdzie miesza się z pątnikami, potem, przemierzając park, spogląda na komin elektrociepłowni na Zawodziu, potem idzie do OKF albo na jakiś koncert, czarna owca gdzieś po drodze uzupełnia płyny i myśli, że nie ma nic wspanialszego od bycia czarną owcą.
18. Objawienie bogini świni - Marcin Czub
Metafizyczny vege horror Marcina Czuba rozebrał mnie jak półtuszę!
17-15
Marek Nowakowski "Górą Edek"
Olga Tokarczuk "Profesor Andrews w Warszawie"
Andrzej Stasiuk " Miejsce"
Z cyklu maturalne powtórki.
14. Sławomir Domański "sajlent disko"
Krew, pot i łzy.
13. Leś Belej "Plan naprawy Ukrainy"
Ironiczna Ukraina w przededniu wojny. Bardziej standup niż literatura.
Kwiecień
12. Zakaz zwałki - Marian Pilot
Niby to stare, z lat 70., a jakie świeże, jakie uniwersalne. Głowa narratora wypełniona przerażeniem, głowa świadomości między życiem a śmiercią. Zawieszam się na tej książce i męczę ją i międlę. Odkrywam rwane fragmenty myśli i obrazów. Poetyckość istnienia w prozie. Ile bym nie czytał, nigdy nie splotę tych pourywanych strzępów, zerwanych wątków. Ale to jest ta nieoczywista spójność, paradoksalna spójność przypadkowej, wyrwanej z kontekstu, przypartej do muru świadomości.
11. Zjawiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie przed 1939 rokiem
Zj
Bardzo ciekawie o przedwojennej, częstochowskiej kulturze.
awiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie do 1939 rok
Zjawiska kultury teatralnej i filmCzęstochowie do 1939 rMarzec
10 Tego pokoju nie da się zjeść Nicol Hochholczerova
Ha!art celuje w poezję, nawet jeśli to proza. Właściwie mało wydają poezji, ale te osobiste, pamiętnikarskie formy blisko poezji stoją. Właściwie wystarczy zamienić zdanie na wers i mamy poemat. Te pojedyncze zdania, które wypowiada nastoletnia narratorka, opisując swoje uczucie do podstarzałego nauczyciela i swoje erotyczne doznania, są jak wbijane gwoździe w nasze drobnomieszczańskie morale. I na końcu ten śmieszny dopisek jak filmach, gdzie informują nas, że nie ucierpiały żadne zwierzęta. A przecież chodzi o to, żebyśmy właśnie ucierpieli. Podwójna lewicowa moralność demaskuje się bezlitośnie w bezczelnej poetyckiej prozie Hochholczerovej.
9 Unicestwianie - Michel Houllebecq
„Unicestwianie” Houllebecqa to współczesne „vanitas”. To Księga Koheleta pisana w XXI wieku. To umiejętność spojrzenia na współczesną technologię, politykę, ekologię, media, na współczesną miłość i współczesne umieranie z klasycznej perspektywy. Wielka powieść współczesna, wielka synteza świata w kontekście jego marności i znikomości ludzkich dążeń. Czas płynie, nic się nie zmienia. Pozostajemy na koniec samotni i pełni bólu.
8. Nie ma i nie będzie - Magdalena Okraska
Jedna z nas
„Nie ma i nie będzie”, reporterska książka Magdaleny Okraski, wyszła w przedziwnym momencie – po oficjalnie zakończonej pandemii wybuchła wojna w Ukrainie. Czy to najlepszy moment, by rozliczać się z transformacją ustrojową w Polsce? Pokazywać miejsca, gdzie nie wszystko poszło jak trzeba, gdzie kiedyś tętniło życie, były duże zakłady, były duże osiedla a dziś pozostają tam tylko ci, którzy nie mieli dokąd uciec? Czy nie ma większych problemów? Nie ma i nie będzie.
Magdalena Okraska pisze o smutnych miejscach i sfrustrowanych ludziach, którzy nie załapali się na nowe. Krajobrazy Wałbrzycha, Myszkowa, Skarżyska-Kamiennej, Włocławka i Tarnobrzegu są zatopione w postindustrialnej scenerii upadłych zakładów, dookoła których snują się cienie ludzi, którzy nie byli w stanie/nie potrafili znaleźć sobie lepszego miejsca i zostali ze swoimi wspomnieniami. Autorka dociera do nich i z własnych wrażeń, rozmów oraz pejzaży upadłości tworzy swoją opowieść – opowieść pełną melancholii o świecie, który przestał istnieć.
Książka „Nie ma i nie będzie” nie jest diagnozą, nie jest analizą sytuacji, silącą się na obiektywizm. Jej siła tkwi w nostalgii, w ukazaniu ludzkich emocji w scenerii upadłości i wszystko to jest na swój ponury sposób piękne. Czytając te reportaże, nie sposób uwolnić się od wrażenia, że autorka zwyczajnie lubi ten krajobraz i , co oczywiste, tych ludzi. To nie jest tak, że Okraska biegnie ratować, co się da. Tytuł „Nie ma i nie będzie” nie jest tytułem z nadziei – tutaj już się wszystko dokonało.
Nowe ciuchy, nowe gadżety, odpicowane rezydencje, zdjęcia z egzotycznych krain, zapier… maszyny i fitness. Tego u Magdaleny Okraski nie znajdziecie. Spełniony kapitalizm jest tak kiczowaty, że ucieszone, zadbane twarze dziewczyn z insta i chłopaków spekulujących kryptowalutami są nijakie, giną w masie produkowanej fikcji. To, czym jaraliśmy się w PRL-owskiej podstawówce, okazało się kolejną wydmuszką, co gorsza - szkołą egoizmu.
I to najbardziej uderza w reportażach Okraski – fikcja PRL-u zabrała nam wizję wspólnoty, że można żyć, mieszkać, pracować razem, dzielić radości i smutki. Nie bieda, nie ludzkie niespełnienie i bezradność przyciąga autorkę w te opuszczone miejsca. Przyciąga ją tam nostalgia za wspólnotą, którą zatraciliśmy wraz z kapitalizmem i obraz postindrustialnych ruin jest pamięcią o świecie, gdzie zamiast lansu ludzie musieli się wzajemnie wspierać, by móc przetrwać ponad albo lepiej pod systemem.
I w tych niespełnieniach, rozczarowaniach, utraconych marzeniach zanurzone są reportaże z książki „Nie ma i nie będzie”. Wraz z autorką i jej rozmówcami spacerujemy po tym krajobrazie straty, utraconej szansy, w przekonaniu, że lepiej i tak nie będzie. A Magdalena Okraska w tym świecie jest jedną z nas.
7. Ziemia jałowa - Magdalena Okraska
Świat, który mało kogo obchodzi, obchodzi Magdalenę Okraskę, zwykłą dziewczynę z Zagłębia, zwykłą dziewczynę z Zawiercia. Jeśli obejdzie ciebie, czytelniku, ta intymna historia rozpadu, nieładu, szarości, będziesz zachwycony.
Luty
6 Empuzjon - Olga Tokarczuk
Bardzo przyjemna książeczka. Niewymagająca i sympatyczna. Coś jakby „Czarodziejska góra” z Netflixa.
STYCZEŃ
5. "Myśliwice, Myśliwice" Krzysztof Bartnicki
.jpg)
Myśliwice trans
Długo zabierałem się i nie wiem , czy mi się uda.
Alternatywna historia „Seksmisji”. Kobiety zamknięte pod ziemią myśliwickiej kopalni prowadzą nierówną walkę z najeźdźczyniami z Siczy, które dysponują najnowszą bronią psychotropową. W oparach szaleństwa i prymitywizmu dzieje się tak dzika postapokalipsa.
W utworze Bartnickiego, tak jak w tłumaczeniu jegoż Dżojsa „Finneganów trenu”, mieszają się języki, gwary i czasy z dominantą dialektu śląskiego. Bo jest to proza z gruntu, a nawet z podziemi, śląska.
Śląskie kobiety zamieszkujące śląskie Myśliwice, a może Mysłowice, prowadzą swoją podziemną działalność spiskową. Owa działalność odbywa się w mowie, dialogach, rozmyślaniach narratorki. Mężczyźni zginęli na wojnie. Kobiety muszą obronić się same – stają się zatem myśliwymi, polują, żeby przeżyć. Zamiast zhierarchizowanej religii cofamy się ku pogańskiemu kultowi bogini Gai – „zielony gaik”, „gaj” jest tęsknotą tego ciemnego świata z podziemnego węgla. Kobiety zajmują się myśleniem, szczególnie Moszwa. Stąd Myśliwice jako kraina myśliwczyń i myślicielek.
Ta mroczna alternatywa rzeczywistości i historii wyziera w „Myśliwicach, Myśliwicach” jak pamięć, teraźniejszość i przyszłość Śląska.
Cieszę się, że Krzysztof Bartnicki nie ustaje w swoim „Fu wojny” i prowadzi swoją walkę z tekstem. Czytelnik, czyli ja, jest co prawda jego ofiarą, bo on – jedyny on-pisarz - jeńców nie bierze i zostawia cię cienko piszczącym w podziemnym, węglowym labiryncie słów; w kopalni, która lada moment zostanie zalana, a na jej zgliszczach usypią tajemny kurhan-hałdę.
4. "Izbica, Izbica" Rafał Hetman
„Izbica, Izbica” – możemy wypierać z pamięci to, co
niewygodne. W mitach greckich Starożytni wyrażali wiarę, że za
wyrządzone Zło płaci się fatum, przeklętym losem rodu a nawet
całego narodu. Mit o rodzie Labdakidów stał się zalążkiem
tragedii greckiej. „Król Edyp” i „Antygona” są opowieściami
o znikomości ludzkich dążeń wobec etycznej odpowiedzialności,
którą dziedziczą kolejne pokolenia. Te opowieści miały charakter
oczyszczający. Przeżywając „ból i trwogę” starożytni
widzowie dostępowali katharsis. Sztuka pozwalała im się uwolnić
od zakłamania, przeżyć w fikcji tragedii swą winę. Jeśli myślę
o literaturze Holocaustu, myślę właśnie o możliwości katharsis,
czyli doświadczenia Prawdy – Prawdy, której często nie chcemy
przyjąć. Okrucieństwo wojny dotknęło nasz naród wyjątkowo –
wg badań prof. Łuczaka prowadzimy w statystyce ofiar II wojny
światowej. Terror hitlerowski rodził Zło – Zło strachu i Zło
czynów wobec słabszego. Czy potrafimy stworzyć uczciwy obraz
żydowskiej i polskiej tragedii, która tutaj się rozegrała, nie
popadając w skrajność? Czy potrafimy dostąpić katharsis i
zrozumieć naszą skalaną zbiorową tożsamość, która nie jest
kryształowa jak chcieliby niektórzy? „Izbica, Izbica” mówi o
wypieraniu, tłumaczeniu sobie, swojej pamięci, że jesteśmy
uczciwi jak Edyp. Prawda jest inna. „Izbica, Izbica” chce być o
tej prawdzie, ale nie przywołuje wiernego kontekstu tamtych dni.
„Izbica…” jest o Złu, ale nie jest o strachu, przerażeniu
tych, którzy wobec tego Zła pozostawali obojętni.
3. "Las zbliża się powoli" Rafał Hetman
„Las zbliża się powoli” Rafała Hetmana zapełnia kolejną
białą plamę w polskiej historii. Książka bez łatwych osądów
powinna oburzyć tych wszystkich, którzy oczekują łatwych recept i
diagnoz. Ale nie oburzy. Wszyscy ci „wszystkowiedzący” będą
wiedzieli, kto jest winny zbrodni popełnionych w lesie Dębrzyna
koło Przeworska na powracających z robót w hitlerowskich Niemczech
bezbronnych ludziach. Ja powiem inaczej – to my jesteśmy tymi
milczącymi, zastraszonymi i zapominającymi sąsiadami. My wszyscy.
Jeśli ktokolwiek pomyśli – TO ONI! - to lepiej by po tę książkę
nie sięgał wcale, bo do niczego mu się nie przyda.Zwykła strata czasu.
1. Bohumil Hrabal "Piękna rupieciarnia"
Hrabal o sobie. Hrabal u schyłku życia. Wywiady. Eseje. Refleksje.
O sobie. O bliskich. O Vladimirze Boudniku. W tej rupieciarni
wszystko już znane, ale ten bałagan ma inny charakter. To jest
bałagan, gdy przychodzi się do mieszkania zmarłego po jego
pogrzebie.
2. Konrad Ludwicki "O Schulzu, egzystencji, erotyzmie i myśli... Repliki i fikcje" wyd. Universitas
Na razie tylko zajawka, bo ta książka zasługuje na więcej.
Zasługuje, by się nad nią pochylić i ją podnieść, i żeby w
tym zalewie, tym potopie książek, które przemijają zanim
zaistnieją, tę właśnie książkę poświęconą Bruno Schulzowi
dostrzec. Jest pięknie wydana przez wydawnictwo Uniwersitas, jest wydrukowana piękną, oryginalną czcionką i na pięknym papierze, jest
w końcu wielce oryginalną próbą zrozumienia fenomenu Schulza. To
według mnie najlepsza książka Konrada, bo opiera się na
ryzykownym koncepcie – zrozumieć Schulza poprzez literaturę,
poprzez krótkie biograficzne „repliki i fikcje”. Kondzio próbuje
cały czas łączyć, w tym, co pisze, siebie – literaturoznawcę,
doktoranta UJD i siebie – pisarza. W książce „O Schulzu…”
wyraża się to pragnienie najpełniej – najpierw mamy esej
krytyczno-literacki na temat tematów i recepcji Schulza, w którym
znać całą pasję naukową Dr. Ludwickiego. Ta część jest
wstępem, w którym autor tłumaczy się z wybranej drogi, że nie
sposób prozy Schulza ująć w teoretyczno-literackie karby, że
wszystkie naukowe narzędzia zdają się być tym przeklętym
„prokrustowym łożem” dla poetyckiej prozy autora „Sklepów
cynamonowych”. W drugiej części Ludwicki staje się
autorem-pisarzem, który odpowiada i opowiada o życiu twórcy z
Drohobycza. „Repliki i fikcje” przenikają prozę Schulza na
wielu poziomach – na poziomie biografii, na poziomie reportażu, na
poziomie impresji a także ekspresji. Widzimy zatem Schulza oczyma
Ludwickiego, rozumiemy jego prozę intelektem Ludwickiego, czujemy
wreszcie tę prozę przez Ludwickiego emocje. Bo to jest książka z
miłości – miłości Ludwickiego do literatury i do Schulza w
szczególności. I dlatego że z miłości, udało się szczęśliwie
przeprowadzić ten zabieg przeprowadzony na otwartym sercu
schulzowskiej prozy.
Witajcie w nowej bajce! 7/10
.jpg)
Ha!art celuje w poezję, nawet jeśli to proza. Właściwie mało wydają poezji, ale te osobiste, pamiętnikarskie formy blisko poezji stoją. Właściwie wystarczy zamienić zdanie na wers i mamy poemat. Te pojedyncze zdania, które wypowiada nastoletnia narratorka, opisując swoje uczucie do podstarzałego nauczyciela i swoje erotyczne doznania, są jak wbijane gwoździe w nasze drobnomieszczańskie morale. I na końcu ten śmieszny dopisek jak filmach, gdzie informują nas, że nie ucierpiały żadne zwierzęta. A przecież chodzi o to, żebyśmy właśnie ucierpieli. Podwójna lewicowa moralność demaskuje się bezlitośnie w bezczelnej poetyckiej prozie Hochholczerovej.